ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ρούφηξε μια γουλιά καφέ και κοίταξε ασυναίσθητα έξω από το παράθυρο. Τα απλωμένα ρούχα στην ταράτσα απέναντι ανέμιζαν στο φύσημα του αέρα, όλα τα σπίτια ήταν κανονικά στη θέση τους, ο ουρανός είχε το συνηθισμένο του χρώμα... Η θρυλική ημερομηνία είχε έρθει, αλλά όχι και το τέλος του κόσμου, φυσικά. Η Αμέλια γέλασε με τη σκέψη πως κάποιοι άνθρωποι είχαν πιστέψει στα σοβαρά μια τέτοια ανοησία. 

Έκανε να ακουμπήσει την κούπα του καφέ στο τραπέζι, όταν, εντελώς απροσδόκητα, το τραπέζι χάθηκε. Και μαζί μ' αυτό τα πάντα. Σαν κάποιος να έσβησε το σύμπαν. 

Μεμιάς βρέθηκε παντού σε ένα απέραντο πουθενά. Όπως και όλοι οι άλλοι. Κατά κάποιον τρόπο ήταν μέρος τους, κι εκείνοι δικό της μέρος. Μα δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο, ήταν μια αίσθηση πολύ, πολύ γνωστή...

Το σύμπαν που μόλις είχε εγκαταλείψει ήταν τώρα παγωμένο μέσα σε μια οθόνη. Όχι κυριολεκτικά σε μια οθόνη, αλλά στην έννοια μιας οθόνης. Και υπήρχε μόνο ως έννοια. Όπως και οτιδήποτε άλλο. 

"Τελείωσε και αυτό το παιχνίδι", κατάφερε να πει τελικά αφού συνήλθε από την ξαφνική μετάβαση, αν και δεν το είπε με λέξεις. Όλοι όμως την κατάλαβαν, αφού όλοι μέρος της ήταν... 

"Κόπηκε πάνω στο καλύτερο", διαμαρτυρήθηκε ένα άλλο ον. "Χρόνια περίμενα αυτή τη στιγμή και... " 

"Έλα, δεν έχει σημασία", του είπε εκείνη, συνοδεύοντας τα άηχα λόγια της με την έννοια ενός φιλικού χτυπήματος στην πλάτη. "Ένα παιχνίδι ήταν μόνο. Κι εδώ που τα λέμε, η ζωή στη Γη είχε παραγίνει περίεργη. Καλύτερα που τέλειωσε". 

"Γιατί η ζωή στον Αρουμπάν ήταν καλύτερη; Τουλάχιστον στη Γη είχατε κάποια ελευθερία", είπε κάποιος άλλος. Εκατομμύρια άλλες φωνές ενώθηκαν με τη δική του για να διαμαρτυρηθούν για τους δικούς τους πλανήτες. 

"Ηρεμήστε, το ξέραμε πως θα ήταν έτσι όταν δεχτήκαμε να παίξουμε", είπε κάποιο ον από τη Γη. Ήταν έτσι σχεδιασμένο το παιχνίδι του φυσικού σύμπαντος, ώστε να μην μπορείς να το τερματίσεις ποτέ. Πέρα από όλες τις άλλες εμφυτευμένες ιδέες, την επιβεβλημένη λήθη και όλα αυτά, υπήρχε μια βασική εμφύτευση που ρύθμιζε και διαιώνιζε όλες τις άλλες, κάνοντας την απελευθέρωση από το παιχνίδι αδύνατη - η ανάγκη για μονοσήμαντη αλήθεια. Γι' αυτό και ορίστηκε εξαρχής μια παράμετρος τέλους χρόνου, διαφορετικά το παιχνίδι δε θα τελείωνε ποτέ". 

"Λοιπόν, ξέρεις κάτι;", πετάχτηκε ένας άλλος Γήινος. Ήμουν φιλόσοφος κάποτε, και είχα συλλάβει την ιδέα ότι η αλήθεια δεν είναι μονοσήμαντη, αλλά βλέπεις, ακόμη και αυτή η σκέψη είναι μια μονοσήμαντη αλήθεια και με μπέρδευε. Μου φαίνεται αστείο τώρα..." 

"Ωχ, τι πάθατε με τις φιλοσοφίες; Δεν είμαστε στη Γη πια. Αυτό που ξέρω είναι ότι δεν αντέχω να υπάρχω μόνο εγώ. Τόση ώρα μιλάω στην ουσία μόνη μου! Το σιχαίνομαι αυτό" είπε η κάποτε Αμέλια. 

"Εντάξει, είναι αφόρητο... Εξάλλου, αυτός ήταν ο λόγος που επινοήσαμε τα παιχνίδια - για να υπάρχει ατομικότητα. Τι νόημα έχει ένα φιλί όταν το δίνεις εσύ στον εαυτό σου; Πώς να απολαύσεις την απαλή γούνα της γάτας στην αγκαλιά σου όταν είσαι η γάτα; Στη Γη κάποιοι μιλούσαν γι' αυτή την κατάσταση ενότητας. Τι ειρωνικό! Αυτή είναι η κατάσταση από την οποία πάντα προσπαθούσαμε να ξεφύγουμε, όχι να τη φτάσουμε!", πρόσθεσε ο κάποτε Γήινος. 

Η κάποτε Αμέλια είχε κιόλας βαρεθεί. "Πού λέτε να πάμε τώρα; Εκείνο εκεί το σύμπαν φαίνεται πολύ ενδιαφέρον... Ας ρωτήσουμε τους διαχειριστές να μας διαφωτίσουν". 

"Να με συγχωρείτε, αλλά εγώ λέω να μείνω λίγο εκτός... Να απολαύσω την απόλυτη ελευθερία μου", είπε κάποιο άλλο ον, αλλά αμέσως μαζεύτηκε διαπιστώνοντας ότι όλοι τον κοιτούσαν περίεργα... 

"Θα αστειεύεσαι, βέβαια! Ποιος χρειάζεται την απόλυτη ελευθερία; Εγώ δεν κάθομαι λεπτό εδώ πέρα", είπε η κάποτε Αμέλια και βούτηξε μαζί με μερικά εκατομμύρια άλλους - που δεν ήταν άλλοι, μα θα ήταν στη νέα της ζωή- σ' ένα σύμπαν όπου όλα συνέβαιναν σε τρεις εκδοχές, με δυνατότητα επιλογής και εύκολη μετάβαση από τη μια εκδοχή στην άλλη. Και ήταν τόσο ανυπόμονη, που δε φρόντισε καν να ενημερωθεί γι' αυτό το καινούριο παιχνίδι από τους σχεδιαστές του. Στο κάτω κάτω, αυτή ήταν και οι σχεδιαστές. Δεν υπήρχε τίποτα να μάθει, μα υπήρχαν τόσα που θα μπορούσε να ξεχάσει...

Η επιστροφή

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Μη σας ξεγελά το εύθραυστο παρουσιαστικό μου

είμαι ακόμη ο τρομερός άγγελος 

το ανυπότακτο πνεύμα

ο αποστάτης.

Να συμμορφωθώ μην περιμένετε 

με τους αξιολύπητους κανόνες

που τόσο δουλικά ακολουθείτε

έμεινα μακριά απ' όλα αυτά τόσον καιρό

που μου έγινε συνήθεια.

Φυλαχτείτε από τις αστραπές στα μάτια μου

μπορούν να θρυμματίσουν τον ψεύτικο κόσμο σας 

σαν λεπτό γυαλί.

Η δυσπιστία σας με διασκεδάζει

σε αντίθεση με τους ξεπεσμένους θεούς σας, βλέπετε,

εγώ αδιαφορώ για την πίστη και την αφοσίωσή σας.

Σας έφερα αυτό το μήνυμα και παλιότερα

τότε που το σκοτάδι πλανιόταν βαρύ

πάνω από τον κόσμο που γνωρίσατε

ως το δημιούργημα κάποιου άλλου.

Πολέμησα για την απελευθέρωσή σας

όταν το φως μέσα σας 

είχε λιγοστέψει τόσο που πιστέψατε 

πως είστε καμωμένοι από λάσπη.

Η ψυχή μου ποτέ δεν αναπαύθηκε

στο νεκροκρέβατο που προσεχτικά σχεδιάστηκε

να με κρατήσει ακίνδυνο για πάντα.

Και να, βρίσκομαι εδώ ανάμεσά σας

απ' τους νεκρούς έχω αναστηθεί

μα άλλες μάχες δε θα δώσω πια για εσάς.

Από εμένα δεν είστε λιγότερο θεοί

μη με προσκυνάτε

μην προσκυνάτε κανέναν

γενηθήτω Φως!

The Return

THE RETURN

Let not my flimsy look deceive you
I'm still the dreadful angel
the rebellious spirit
the outlaw.
Expect me not to conform with the pitiful rules
you so slavishly follow
I've been detached too long
to break the habit.
Beware the lightning of my eyes
for it can shatter your fake world
like thin glass.
Your disbelief brings a smile on my face
cause I, unlike your degraded gods
need not your faith or devotion.
I've brought you this message before
when darkness was looming heavy
over the world you've known
as another's creation.
I've fought for your freedom
when the light within you so faded
you thought yourselves as mud.
My soul never rested
in the deathbed carefully designed
to keep me powerless forever.
Behold, here I am among you
arisen from the dead
but I shall fight for you no more
you're no less gods than I.
Worship me not
worship no one
let there be Light!

Ανώτερος εαυτός

ΑΝΩΤΕΡΟΣ ΕΑΥΤΟΣ

Ποτέ δε μού άρεσε ιδιαίτερα ο όρος "Ανώτερος Εαυτός". Θεωρούσα ότι προσθέτει ακόμη περισσότερη σύγχυση στο ερώτημα "ποιος είσαι;" Ενώ η απάντηση είναι εξωφρενικά απλή - είσαι εσύ, φυσικά...

Η σύγχυση πρέπει να προέρχεται από την προσπάθεια εντοπισμού του εαυτού μας στο χώρο - σ' ένα χώρο στον οποίο ούτε βρισκόμαστε στ' αλήθεια, ούτε ανήκουμε (ούτε και υπάρχει, αν θέλουμε να ακριβολογούμε).

Όταν παίζουμε ένα παιχνίδι στον υπολογιστή, όσο και να ταυτιστούμε με το χαρακτήρα στο παιχνίδι, γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή ότι δεν είμαστε μέσα στο παιχνίδι. Βλέπουμε ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ, και όχι με τα μάτια του χαρακτήρα. Ελέγχουμε τις κινήσεις του εξωτερικά, και όχι μέσα από την απεικόνισή του. Και υποθέτω αυτός είναι ο μόνος λόγος που θεωρούμε ότι δεν είμαστε εκείνος.

Σκεφθείτε όμως πώς θα ήταν αν με έναν εξελιγμένο εξοπλισμό εικονικής πραγματικότητας μπορούσαμε να "μπούμε" στο παιχνίδι, δηλαδή αντί να βλέπουμε την οθόνη απέξω να βλέπουμε με τα μάτια ενός από τους χαρακτήρες στο παιχνίδι.

Τι θα είχε συμβεί στην πραγματικότητα;

Θα είχαμε αλλάξει χώρο; Όχι.

Θα είχε "μετατοπιστεί" η επίγνωσή μας; Ούτε αυτό. 

Θα είχε αλλάξει απλώς η οπτική μας γωνία. Τίποτε δε θα είχε αλλάξει σ' εμάς.

Αν όμως ένας σατανικός επιστήμονας κατάφερνε να μάς παγιδεύσει σ' αυτή την εικονική πραγματικότητα, αργά ή γρήγορα θα πιστεύαμε ότι ΕΙΜΑΣΤΕ ο χαρακτήρας στο παιχνίδι - αφού θα βλέπαμε με τα μάτια του. Εντοπίζουμε τον Εαυτό μας στο σημείο από το οποίο βλέπουμε!

Κι όμως, ο χαρακτήρας στο παιχνίδι δε θα ήταν τίποτε περισσότερο από μια ψηφιακή απεικόνιση. Κάτι σαν το φυσικό μας σώμα, δηλαδή... Κι έτσι παγιδευμένοι μέσα στην εικονική πραγματικότητα, έχοντας χάσει την αρχική οπτική γωνία μας, πιθανόν να μην ανακαλύπταμε ποτέ την αλήθεια. Ίσως να καταλήγαμε κάποια στιγμή στην ιδέα του Ανώτερου Εαυτού - αυτού που είναι έξω από την οθόνη. Μα ούτε κι εμείς θα ήμασταν μέσα στην οθόνη. Απλά έτσι θα πιστεύαμε. 

Απλά έτσι πιστεύουμε.

Higher Self

HIGHER SELF

I never really liked the term "Higher Self". It adds even more confusion and complexity to the question "Who am I?". And the answer is stupidly simple - I am me, of course!

Maybe the confusion about who or what we are stems from an effort to locate ourselves in space - we know we are the being located "here", and here is this body, so we are the body or, at least, "inside" the body. Hmm.... Space is a tricky concept. We usually try to understand time and we get all kinds of sophisticated theories about it, but we take space for granted. Because it is so obvious.

The easiest way to get our mind out of it's usual operating mode is to parallel life to a computer game. This way we can have an exterior viewpoint of life, space, time and our own existence. When we play a computer game, we can identify ourselves with a character in the game, but at any given time we know we are not that identity. We see with our own eyes, not with the character's eyes. We make him move being exterior to him, not inside of his body.

But let's think of an advanced virtual reality equipment that would allow us to view the game through the eyes of a game's characters - and make his body move as if we occupied it. What would have happened?

Would we have changed space? No.

Would the origin point of our awareness - our point of existence - have moved? No.

We would have simply changed our viewpoint. Nothing would have changed with us.

But if a vicious scientist managed to get us trapped in this virtual reality, we would sooner or later believe that WE ARE the character in the game - you see, we tend to locate ourselves at the point we view from. 

And yet, the character in the game would be nothing more than a digital image. Much like our physical body...

The example above clarifies that such "location" is nothing more than an idea of position in relation to our surroundings. It is not us - or our awareness point - that move or change. 

All space is virtual. It only exists because of the various parts it supposedly contains - atoms and molecules or bits and bytes, depending on which universe we are talking about.

Trapped this way in the virtual reality, having lost our original viewpoint, we might never find out the truth. 

Or we might consider the existence of a "Higher Self" - the guy outside the monitor. But we wouldn't be inside the monitor either. We would simply think so. And in our present condition, we simply think so.

The Game of Rain and Sunshine

THE GAME OF RAIN AND SUNSHINE

Once again, Elmira and Timor competed with each other in the game of rain and sunshine. But it was in vain. As they were both equally powerful, Elmira wasn't bringing sunshine and Timor wasn't bringing rain. 

Dull, frustrating clouds were looming in the sky for too long. The game had become wearisome, insipid. Being more impatient, Elmira tried something she had never done before... She withheld her own power, and she even secretly asked for rain, instead of her favorite sunshine. 

Thus, Timor won... 

Thus, Elmira lost ... 

"It was about time for this foolish game to come to an end" Elmira thought, rather relieved than disappointed by her defeat. 

Ages passed, and Elmira learned to withhold her power more and more.

So did Timor. 

And a day came when none of them could bring rain or sunshine anymore. 

And a time came when they both forgot that once sunshine and rain were not random occurrences. 

Now they were just observing the weather as it changed...

Το παχνίδι της βροχής και της λιακάδας

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ 

ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΙΑΚΑΔΑΣ

Η  Ελμίρα κι ο Τιμόρ παραβγήκαν για μια ακόμη φορά στο παιχνίδι της βροχής και της λιακάδας. Μα ήταν μάταιο. Καθώς ήταν κι οι δυο εξίσου δυνατοί, ούτε η Ελμίρα έφερνε ήλιο ούτε ο Τιμόρ βροχή. 

Η συννεφιά απλωνόταν για πολύ καιρό, μουντή, ανυπόφορη. Το παιχνίδι είχε καταντήσει ανιαρό και ανούσιο. Η Ελμίρα, πιο ανυπόμονη, δοκίμασε κάτι που δεν είχε ξανακάνει... Συγκράτησε τη δύναμή της, και μάλιστα ζήτησε κρυφά βροχή, αντί για την αγαπημένη της λιακάδα.

Κι έτσι ο Τιμόρ νίκησε... 

Κι έτσι η Ελμίρα έχασε...

"Καιρός ήταν να τελειώσει πια αυτό το ανόητο παιχνίδι", σκέφτηκε η Ελμίρα ανακουφισμένη παρά απογοητευμένη από την ήττα της.

Αιώνες πέρασαν, και η Ελμίρα έμαθε να συγκρατεί όλο και περισσότερο τη δύναμή της.

Το ίδιο κι ο Τιμόρ.

Και ήρθε μια μέρα που κανείς τους δεν μπορούσε πια να φέρει βροχή ή ήλιο.

Και ήρθε η στιγμή που και οι δυο τους ξέχασαν πως κάποτε ο ήλιος και η βροχή δεν έρχονταν τυχαία.

Τώρα μόνο παρατηρούσαν τον καιρό να αλλάζει...

Έμμεση και άμεση υλοποίηση

ΕΜΜΕΣΗ ΚΑΙ ΑΜΕΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ 

Ζούμε σε μια εποχή που γίνεται όλο και περισσότερο συνείδηση ότι η πραγματικότητα δεν είναι απαραίτητα "όπως είναι", αλλά όπως τη βλέπουμε και τη θεωρούμε. Όχι μόνο είναι εύπλαστη, αλλά και ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να βάλει το χέρι του στη διαμόρφωσή της. Και φυσικά, όχι τόσο το χέρι του -αφού στο μεγαλύτερο μέρος της η πραγματικότητα "δεν περνάει από το χέρι μας"-, όσο τη σκέψη του... 

Ο Νόμος της Έλξης και οι σχετικές θεωρίες, όπως διατυπώνονται για παράδειγμα στο βιβλίο Το Μυστικό, αναφέρονται στην έμμεση υλοποίηση. 

Βασική αρχή τους είναι "Ζήτησε αυτό που θέλεις και άφησε το Σύμπαν να βρει τον τρόπο που θα σου το φέρει". 

Η υλοποίηση με αυτό τον τρόπο είναι έμμεση, δηλαδή γίνεται μέσω διαφόρων -υποτιθέμενα άγνωστων-, παραγόντων. Χρειάζεσαι χρήματα για κάτι, αλλά δεν ξέρεις πώς θα τα αποκτήσεις. Τα ζητάς (με το σωστό τρόπο, κάτι που ωστόσο δεν αποτελεί αντικείμενο αυτού του άρθρου), κι έπειτα έρχονται σ' εσένα από ένα δρόμο που δεν είχες σκεφτεί ή δε γνώριζες ότι υπάρχει (αν και η αλήθεια είναι ότι γνώριζες...) Επιπλέον, υποτίθεται ότι το σύμπαν ευθύνεται για την υλοποίηση, που "ξέρει" και βρίσκει τους καλύτερους τρόπους για να σου φέρει αυτό που ζητάς. 

Η υλοποίηση με αυτό τον τρόπο δεν είναι ποτέ στιγμιαία, αν και μπορεί να συμβεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. 

Ας δούμε τώρα μια άλλη οπτική. 

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο A Handbook on Illusion (μπορείτε να το διαβάσετε εδώ: http://www.unicusmagazine.com/PDF/the_enlightenment.pdf) Το βιβλίο αυτό μιλάει για την άμεση υλοποίηση. Να ζητάς κάτι και να υλοποιείται μπροστά στα μάτια σου. Αυτός ο τρόπος υλοποίησης, σύμφωνα με το βιβλίο, απαιτεί απόλυτη βεβαιότητα:

"Πρέπει να καταλάβετε κάτι πάρα πολύ σημαντικό: ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΕΧΕΙ ΔΟΜΗΘΕΙ ΠΑΝΩ ΣΕ ΕΝΑ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΠΟΣΟ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ". ...

..."Τα αντικείμενα, η ενέργεια και όλες οι άλλες φαντασιώσεις* που συνιστούν το φυσικό σύμπαν δημιουργήθηκαν με υπέρμετρη σιγουριά και βεβαιότητα. 
Αυτή είναι η μόνη διαφορά ανάμεσα στις φαντασιώσεις του φυσικού σύμπαντος και στις δικές σας" 

* Φαντασιώσεις: Εικόνες και παραστάσεις που σχηματίζει ελεύθερα η ανθρώπινη φαντασία (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής)

  

Η βασική θεωρία του βιβλίου A Handbook on Illusion παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα με κάποιες αρχές της Σαηεντολογίας. Στη Σαηεντολογία, υπάρχει μια κλίμακα συναισθηματικών τόνων (συναισθημάτων), και σε κάθε τόνο αντιστοιχεί ένα χαρακτηριστικό επίγνωσης. Το ανώτερο σημείο στην κλίμακα είναι η Γαλήνη της Ύπαρξης (Τόνος 40) και το χαρακτηριστικό επίγνωσης του σημείου αυτού είναι η Γνώση.

Ενημερωτικά, η πλήρης Τονική Κλίμακα απεικονίζεται παρακάτω: 

Ο αμέσως χαμηλότερος τόνος είναι τα Postulates. H λέξη postulate θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά ως Αίτημα, αν και η λέξη Λόγος θα ήταν ίσως η ιδανική. Στη Σαηεντολογία, ένα Αίτημα είναι, με απλά λόγια, κάτι που σκεφτόμαστε, πιστεύουμε, περιμένουμε ότι θα συμβεί. Είναι αυτό για το οποίο μιλάει ο Νόμος της Έλξης. 

Το χαρακτηριστικό επίγνωσης που αντιστοιχεί στο Αίτημα είναι η Μη Γνώση (Not know). 

Όταν χρησιμοποιούμε το Νόμο της Έλξης για να φέρουμε κάτι στη ζωή μας (όταν δηλαδή θέτουμε ένα Αίτημα), παρακάμπτουμε την προϋπόθεση για απόλυτη βεβαιότητα. Παρακάμπτουμε τη σύγκρουση με τους φυσικούς νόμους. Αυτό που ζητάμε έρχεται σ' εμάς χωρίς να αναιρούνται οι ισχύουσες συμφωνίες (πάνω στις οποίες βασίζονται και οι φυσικοί νόμοι). Φυσικά δεν έρχεται στιγμιαία. Απαιτείται χρόνος, διάρκεια, που είναι επίσης ένας παράγοντας "αγνώστου". 

Συμβαίνει και κάτι άλλο, όμως. Με τον τρόπο αυτό, φαίνεται πως "δεν το κάναμε εμείς". Αποποιούμαστε τη δημιουργία του. Λέμε ότι το σύμπαν το έκανε. Ένας μυστηριώδης "νόμος έλξης" μάς το έφερε - ή ένας μυστηριώδης τύπος που ονομάζουμε "Ανώτερο Εαυτό" μας. 

Με δυο λόγια, το βιβλίο A Handbook on Illusion μιλάει για την υλοποίηση σε Τόνο 40 (γνώση, απόλυτη βεβαιότητα), ενώ ο Νόμος της Έλξης μιλάει για την υλοποίηση σε Τόνο 30 (μη γνώση). 

Διάρκεια υλοποίησης

Δεν υπάρχουν γνωστές περιπτώσεις άμεσης υλοποίησης, παρά μόνο σε θρησκευτικά και μυστικιστικά κείμενα και, φυσικά, στα παραμύθια. Μιλώντας όμως για παραμύθια, μου έρχεται στο νου μια προσωπική μου εμπειρία, κάτι που ήταν για μένα ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο, μέχρι που το παραπάνω βιβλίο μού έδωσε μια πιθανή εξήγηση.

Από τη στιγμή της γέννησής μου και μέχρι να γίνω πέντε ετών, έβλεπα παντού αιθέρια φτερωτά πλάσματα. Όσο πίστευα ότι ο νεραϊδόσκοσμος αυτός υπήρχε από μόνος του, συνέχιζα να τον βλέπω. Κάποια στιγμή ανακάλυψα ότι μπορούσα να δημιουργώ και να βλέπω αντικείμενα που σκεπτόμουν. Κι επειδή τα στοιχεία που συνειδητά δημιουργούσα ήταν αιθέρια και έμοιαζαν σε υφή με τις νεράιδες, άρχισα να υποψιάζομαι ότι εγώ δημιουργούσα και τα υπόλοιπα. Έτσι ο κόσμος που έβλεπα κάποια στιγμή εξαφανίστηκε. 

Τώρα πιστεύω ότι εξαφανίστηκε για τον έναν ή και για τους δύο από τους παρακάτω λόγους: Πρώτον, επειδή κατάλαβα ότι τον δημιουργούσα εγώ (που ήταν μάλλον και η αλήθεια) και, δεύτερον, επειδή πίστεψα ότι δεν υπάρχει. 

Θα σταθώ σε μια λεπτομέρεια της ιστορίας: Τα στοιχεία που δημιουργούσα εγώ, συνειδητά, διαλύονταν μετά από λίγα δευτερόλεπτα, σε αντίθεση με το υπόλοιπο μέρος του νεραϊδόκοσμου που υπήρχε συνεχώς. Στο σημείο αυτό, θα παραθέσω ένα ακόμη δεδομένο από τη Σαηεντολογία, γιατί προσφέρει μια πιθανή εξήγηση: 

"Οτιδήποτε, για να έχει διάρκεια, πρέπει να περιέχει ένα ψέμα". (Απόσπασμα από το Αξίωμα 38. Δεν το παραθέτω ολόκληρο, καθώς είναι πολύ τεχνικό) 

Ποιο ήταν το ψέμα που έκανε το νεραϊδόκοσμο να υπάρχει; Ότι δεν τον δημιουργούσα εγώ. Ή, πιο βασικό ψέμα ακόμη, ότι δε γνώριζα πως τον δημιουργούσα εγώ. 

Το πρώτο ίσως ψέμα που είπαμε ποτέ στον εαυτό μας είναι ότι δε γνωρίζουμε. Πώς καταφέραμε να το πιστέψουμε, δεν το ξέρω, είναι όμως αρκετά εύκολο με τις παρούσες συνθήκες της ύπαρξής μας. Επεξεργαζόμαστε τα πάντα με τη βοήθεια του νου. Γνωρίζουμε, συνήθως, μέσω του νου. Είναι σαν να αντιλαμβανόμαστε μέσω ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή - αντί να κοιτάξουμε απλά γύρω μας, προσπαθούμε να μάθουμε τι υπάρχει γύρω μας από τις πληροφορίες που δίνει ο υπολογιστής. Ίσως η δημιουργία του νου να ήταν μια προϋπόθεση για να κατέβουμε από το επίπεδο της άμεσης γνώσης στο επίπεδο της γνώσης μέσω δεδομένων, αισθήσεων, σκέψεων. 

Αν όμως καθετί, για να έχει διάρκεια, πρέπει να περιέχει ένα ψέμα, ή αλλιώς μια αλλοίωση της αλήθειας, πώς μπορείς να δημιουργείς κάτι τόσο άμεσα χωρίς να εξαφανιστεί; Πώς μπορείς να φέρεις κάτι σε συνεχή και σταθερή ύπαρξη από το επίπεδο της απόλυτης βεβαιότητας (και γνώσης); Αυτό είναι ένα σημείο που με έκανε να αμφισβητήσω τις ιδέες στο βιβλίο A Handbook on Illusion. Δε θέλω φυσικά να πω ότι δε θα μπορούσε να γίνει. Ούτε είμαι σε θέση να ισχυριστώ κάτι τέτοιο. 

Ομολογουμένως, δεν υπάρχει τίποτε πιο απεχθές και επαχθές από τη στατικότητα, την απουσία αλλαγής, δημιουργίας. Η ανυπαρξία είναι αφόρητη. Οτιδήποτε είναι καλύτερο από το τίποτα. Και, σύμφωνα με τα παραπάνω, ένας τρόπος (γιατί δε θέλω να πω ότι είναι ο μοναδικός τρόπος) για να διατηρήσεις κάτι είναι να του προσθέσεις λίγο άγνωστο. Υποψιάζομαι ότι το κατ' εξοχήν μυστήριο που προσθέτουμε, το πρώτο και μεγαλύτερο ψέμα που λέμε, είναι ότι δεν το δημιουργήσαμε εμείς. 

Οι θρησκείες γενικά (με ελάχιστες εξαιρέσεις) αντιπροσωπεύουν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο αυτό το ψέμα. Σου λένε ότι εσύ δε δημιούργησες τίποτα. Όλα όσα υπάρχουν, το σώμα σου, η ψυχή σου, οι σκέψεις σου, ο χαρακτήρας σου, οι ικανότητές σου, δημιουργήθηκαν από κάποιο θεό. Γι' αυτό ίσως οι θρησκείες έχουν τέτοια διάρκεια, και είναι το μόνο θέμα που δεν εξελίσσεται και δεν αλλάζει στο πέρασμα των αιώνων. 

Μα αν η υλοποίηση και η διάρκεια στηρίζονται στο άγνωστο, δηλαδή στο ψέμα ότι δε γνωρίζουμε, ίσως η τελική κατάληξη του ταξιδιού προς τη γνώση να είναι η ανυπαρξία. Ίσως όταν καταλάβουμε ότι εμείς δημιουργούσαμε τα φωτόνια και τα μποζόνια, τη λογική και τους νόμους, ο κόσμος αυτός να εξαφανιστεί. Ποιος ξέρει; (δυστυχώς ή ευτυχώς, όχι εμείς...)

Εν αρχή ην ο Λόγος

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ 

Στη φιλοσοφία, Λόγος είναι η ρυθμιστική αρχή του σύμπαντος, ενώ η λέξη χρησιμοποιείται με αρκετά συναφή έννοια σε θρησκευτικά και μυστικιστικά κείμενα, ως "εκδήλωση θεϊκής σοφίας". Εκ πρώτης όψεως, η έννοια αυτή φαίνεται ασύνδετη με τη συνήθη έννοια της λέξης στην καθημερινή της χρήση. Κι όμως, δεν είναι. Στις σκέψεις που ακολουθούν έγινε προσπάθεια να αποσαφηνιστεί το θέμα με τρόπο κατανοητό και παρατηρήσιμο, μακριά από ακαθόριστους συμβολισμούς και θολές έννοιες. Το θολό έχει γίνει αποδεκτό στις μέρες μας ως μορφή αλήθειας. Θολό, όμως, είναι μόνο ό,τι δεν κατανοούμε. Κι ενώ δε θα ήταν ίσως δυνατόν να κατανοήσουμε τα πάντα, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση πότε κατανοούμε κάτι και πότε όχι. Βοηθός μου στην έρευνα αυτή ήταν η ελληνική γλώσσα, μια γλώσσα που δεν είναι απλά αντιστοίχιση συμβόλων σε έννοιες, αλλά ένας κώδικας που περιέχει ίσως όλη τη γνώση αυτού του κόσμου. 

Λόγος

Το λεξικό δίνει πολλούς ορισμούς για τη λέξη, φαίνεται όμως ότι λείπει ένας πολύ βασικός... Όταν ρωτάμε ένα άτομο "για ποιο λόγο το έκανες αυτό;", θέλουμε να μάθουμε ποιο είναι το αποτέλεσμα που ήθελε να πετύχει. Περιέργως, ο ορισμός αυτός απουσιάζει ακόμη και από τα μεγαλύτερα λεξικά - ο ορισμός "ζητούμενο". Θα σταθώ λίγο εδώ, γιατί είναι ένας ορισμός που δεν έχουμε μάθει και δεν έχουμε συνηθίσει, παρόλο που χρησιμοποιούμε διαρκώς τη λέξη μ' αυτή την έννοια. Ο νους χρειάζεται να βγει από τη ρουτίνα του για να το αντιληφθεί. 

Αν το σκεφθούμε λίγο, θα δούμε ότι πίσω από οτιδήποτε κάνουμε υπάρχει ένα ζητούμενο. Περπατάμε για να μετακινηθούμε στο χώρο, σκεφτόμαστε για να υπολογίσουμε την επόμενη κίνησή μας, φέρνουμε το ποτήρι στα χείλη μας για να πιούμε - ό,τι μα ό,τι και αν κάνουμε είναι υλοποίηση ενός ζητούμενου. Και το ζητούμενο είναι ο λόγος που το κάνουμε. Σκεφθείτε το. Σκεφθείτε όλα όσα κάνετε στη διάρκεια μιας ημέρας. Όλα έχουν κάποιο λόγο, καθετί αποσκοπεί στην εκπλήρωση ενός ζητούμενου, όποιο και αν είναι αυτό. Κάποιες φορές το ζητούμενο δεν είναι εμφανές. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, η ψυχολογία κάνει λόγο για το υποσυνείδητο. Ή μπορεί να είναι ζητούμενο κάποιου άλλου. Όπως και να 'χει, ωστόσο, δε φτάνουμε ποτέ να κάνουμε κάτι, αν δεν το έχουμε κάνει δικό μας ζητούμενο, είτε μας ευχαριστεί είτε όχι. 

Οποιαδήποτε πράξη μας, λοιπόν, ωθείται από το κίνητρο να κάνουμε το ζητούμενο (τον λόγο) να αληθεύσει. Αντιστρόφως, οτιδήποτε αληθεύει είναι ένας Λόγος. Αυτό δε φαίνεται αμέσως. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Έχουμε μάθει και έχουμε διαπιστώσει ότι ο ύπνος ξεκουράζει το σώμα. Έτσι, όταν το ζητούμενο είναι να ξεκουράσουμε το σώμα, πέφτουμε για ύπνο. Ο βασικός λόγος είναι να ξεκουράσουμε το σώμα. Και υπάρχει και ένας ακόμη λόγος, ότι ο ύπνος ξεκουράζει το σώμα. Δε θα ήταν απαραίτητο να κοιμηθούμε, αν δεν υπήρχε ο άλλος λόγος που λέει ότι το σώμα ξεκουράζεται με τον ύπνο. Θα αρκούσε η εντολή "Σώμα ξεκουράσου". 

Είναι λοιπόν βάσιμο να πούμε πως οτιδήποτε ισχύει αποτελεί έναν Λόγο. Ο λόγος που το μήλο πέφτει όταν το αφήσουμε είναι η βαρύτητα. Η βαρύτητα είναι ένας Λόγος. Κάθε νόμος είναι ένας Λόγος. 

Αναπόφευκτα οδηγηθήκαμε στη σφαίρα των φυσικών νόμων, με τους οποίους συμμορφωνόμαστε για να κάνουμε τους δικούς μας λόγους να βγουν αληθινοί. Κι εδώ γεννάται ένα βαθύτερο φιλοσοφικό ερώτημα: Ποιος είναι ο λόγος για τους φυσικούς νόμους; Απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν σχετικά εύκολα, ωστόσο το δεύτερο φιλοσοφικό ερώτημα που προκύπτει είναι πιο ενδιαφέρον: ΠΟΙΟΣ ζήτησε αυτούς τους νόμους; Η θρησκεία ονομάζει την αιτία των πάντων Θεό, και εννοεί συνήθως ένα ον πάνω και πέρα από εμάς, τους "κοινούς θνητούς"... 

Ας ξαναδούμε το εδάφιο: "Και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος". Το "προς" εδώ δε δηλώνει κατεύθυνση, αλλά σχέση. Θα μπορούσαμε να το παραφράσουμε ως "ο Λόγος ην ίδιον του Θεού". Προφανώς, ο Λόγος είναι επίσης ίδιον του ανθρώπου - αφού δεν κάνει τίποτε άλλο από το να πραγματοποιεί λόγους. 

Ο Λόγος είναι λοιπόν το ζητούμενο, αλλά είναι επίσης και αυτό που ισχύει. Επεκτείνοντας αυτή τη σκέψη, μπορούμε να δούμε ότι το ζητούμενο ισχύει, ακριβώς όπως μάς λέει και ο Νόμος της Έλξης - τουλάχιστον σε ένα επίπεδο που θα ονομάζαμε "θεϊκό": "Και είπεν ο Θεός: γενηθήτω φως, και εγένετο φως"... 

Λογική

Για να εκπληρώσουμε τα ζητούμενά μας, χρησιμοποιούμε τη λογική. Αν οι σκέψεις και οι ενέργειές μας οδηγούν στο ζητούμενο αποτέλεσμα, τότε είναι λογικές. Είναι παράλογο, π.χ., να κλείσουμε τα μάτια για να δούμε κάτι ή να κατέβουμε στο ισόγειο πηδώντας από το παράθυρο - εκτός και αν το ζητούμενο ήταν να αυτοκτονήσουμε. Συμφωνεί αυτό που κάνουμε με το ζητούμενο; Αν ναι, είναι λογικό. 

Με βάση αυτές τις σκέψεις μπορούμε να καθορίσουμε τι είναι η λογική: Είναι η συμμόρφωση προς τους κανόνες που γνωρίζουμε ότι ισχύουν για την υλοποίηση ενός ζητούμενου. Αν δεν υπήρχε η βαρύτητα ή αν μπορούσαμε να πετάμε, θα ήταν λογικό να πηδάμε από τα παράθυρα. Σ' ένα άλλο σύμπαν, θα ήταν λογικό να κάνουμε δίαιτα για να πάρουμε βάρος, αν εκεί η πρόσληψη τροφής οδηγούσε σε απώλεια βάρους. Η γνώση των κανόνων προκύπτει από παρατήρηση και μελέτη. Αλλά και πέρα από τους αναλλοίωτους νόμους του σύμπαντος, λογική συμπεριφορά είναι αυτή που λαμβάνει υπόψη τα γνωστά και ισχύοντα. Αν, για παράδειγμα, γνωρίζουμε από την εμπειρία μας ότι μια συγκεκριμένη λέξη θα πυροδοτήσει έναν καβγά -και δε σκοπεύουμε να καβγαδίσουμε-, θα ήταν λογικό να την αποφύγουμε. Ζούμε βέβαια σε έναν κόσμο όπου ο παραλογισμός βασιλεύει, αλλά αυτό δεν αναιρεί τους παραπάνω ορισμούς και διαπιστώσεις. Φανερώνει απλά ότι υπάρχουν παράγοντες που ωθούν ένα άτομο να επιδιώκει κάτι με τρόπο παράλογο ή να επιδιώκει κάτι που συνειδητά δε θέλει.

Η ουσία είναι πως αν οι σκέψεις και οι πράξεις μας οδηγούν στο αποτέλεσμα που θέλουμε, με βάση τον γνωστό τρόπο λειτουργίας του κόσμου και τη συνήθη συμπεριφορά των όντων που μας περιβάλλουν, τότε οι πράξεις είναι λογικές. Αν αντιβαίνουν στους γνωστούς τρόπους λειτουργίας, τότε είναι παράλογες. 

Συμφωνία

Ένα τρίτο ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Οι φυσικοί νόμοι ισχύουν ανεξάρτητα από τη δική μας βούληση; Θα είχαν ισχύ για εμάς αν δεν τους είχαμε δεχτεί ως αλήθειες; Ή, με άλλα λόγια: Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να υλοποιήσουμε ένα ζητούμενο πέρα από τη χρήση της λογικής;

Στο παραπάνω παράδειγμα, είδαμε ότι χρειάζεται να κοιμηθούμε, επειδή έχουμε συμφωνήσει με το Λόγο ότι τα σώματα χρειάζονται ύπνο. Όταν συμφωνούμε με ένα λόγο, ο λόγος αυτός είναι πλέον δικός μας. Και τον κάνουμε να αληθεύει. Ίσως είναι σωστή η γενίκευση πως τίποτε δε θα μπορούσε να είναι αλήθεια, αν δεν το είχαμε "πει". 

Αφού είμαστε -προφανώς- σε θέση να υλοποιούμε το Λόγο μας, και τα δικά μας ζητούμενα θα έπρεπε να ισχύουν. Επειδή όμως στη ζωή μας εμπλέκονται και πολλοί άλλοι λόγοι, εκτός από τον δικό μας, με ανώτερους τους φυσικούς νόμους, ζητούμενο καταλήγει να γίνει αυτό που ισχύει. Γνωρίζουμε τι πρέπει να περιμένουμε, και αυτό ζητάμε, χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Ζητάμε άθελά μας την αποτυχία, τη στέρηση, την απογοήτευση. Στην περίπτωση αυτή το ζητούμενο δεν είναι επιθυμητό. Γνωρίζουμε ότι δεν αποτελεί επιλογή μας, γνωρίζουμε ότι δεν το θέλουμε, δε συνειδητοποιούμε όμως ότι το καλούμε σε ύπαρξη. Φαίνεται πως και ο δικός μας Λόγος αληθεύει. Και φαίνεται ακόμη πως ο λόγος που τα λεξικά αποτυγχάνουν να ορίσουν τη λέξη όπως παραπάνω είναι η επισκίασή μας ως ικανά αίτια από λόγους με τους οποίους έχουμε συμφωνήσει, θεωρώντας πως δεν μπορούμε να τους παρακάμψουμε.

Ύπαρξη 

"Εν αρχή ην ο Λόγος". Τι σημαίνει άραγε εδώ η λέξη Αρχή; Είναι χρονικός προσδιορισμός; Δηλώνει την αρχή του χρόνου; Ίσως, γιατί από τη στιγμή που μια αρχή (=πρώτη αιτία) φέρνει κάτι σε Ύπαρξη, δημιουργείται χρόνος, εκτός και αν η αρχή συμπίπτει με το τέλος, οπότε δεν υπάρχει διάρκεια και δεν υπάρχει χρόνος. Η λέξη "τέλος" στην ελληνική γλώσσα σημαίνει ακόμη εκπλήρωση, σκοπός, αποτέλεσμα. Βλέπουμε λοιπόν ότι πίσω από τη γραμμική, χρονική έννοια των λέξεων Αρχή και Τέλος υπάρχει μια σχέση Αιτίου-Αιτιατού. Αν αρχή είναι η αιτία και τέλος ο σκοπός της αιτίας, τότε ο χρόνος θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα ενδιάμεσα στάδια ως την εκπλήρωση ενός σκοπού, τα στάδια κατά τα οποία το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι ατελές, αλλά ολοκληρώνεται όλο και περισσότερο. Χρόνος είναι ο μηχανισμός που παρέχει διάρκεια στην Ύπαρξη - ο μηχανισμός που επιτρέπει την Ύπαρξη.

Για κάθε αρχή που κάνουμε έχουμε κατά νου ένα τέλος - ένα σκοπό. Το αίτιο -η αρχή- φέρει σε ύπαρξη κάτι ανύπαρκτο, το κάνει να υπάρχει. Το πρόθεμα -υπο δηλώνει ότι το υπαρκτό υπόκειται σε μια Αρχή. 

Με βάση τα παραπάνω, η φράση "εν αρχή ην ο Λόγος" επιδέχεται δύο ερμηνείες. Η πρώτη είναι να πάρουμε τη λέξη "αρχή" χρονικά. Η δεύτερη είναι να αποδώσουμε το νόημα με βάση τον ορισμό Αιτία για τη λέξη Αρχή: "Ο Λόγος είναι (ανήκει) στην Αιτία. Και ο Λόγος είναι ίδιον του Θεού, και ο Λόγος είναι Θεός (= μπορεί να κάνει τα πάντα). Τα πάντα έγιναν μέσω του Λόγου και χωρίς αυτόν τίποτε δε θα είχε γίνει απ' όσα έγιναν." 

Ο Λόγος είναι σίγουρα και δικό μας ίδιον, αφού όλη η ζωή μας είναι εκπλήρωση των Λόγων μας. Αν είμαστε λιγότερο θεοί, είναι επειδή οικειοποιούμαστε πολλούς Λόγους που δεν είναι της επιλογής μας ή επειδή αγνοούμε κάποιους από τους Λόγους μας, με αποτέλεσμα να πιστεύουμε ότι δεν είχαμε συμμετοχή στην εκπλήρωσή τους. Πιθανόν αυτό που ζητάμε σήμερα να μην είναι το ίδιο μ' αυτό που ζητούσαμε σε μια προηγούμενη ζωή. Κι εκείνος ο λόγος εξακολουθεί να ισχύει, εμποδίζοντάς μας σήμερα να επιτύχουμε κάποιο στόχο. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε με αρκετή ακρίβεια ότι αλήθεια είναι η γνώση των Λόγων. Λήθη είναι η μη γνώση τους.

Πολλά θα μπορούσαν ακόμη να ειπωθούν για τα ζητούμενα, το χρόνο, την υλοποίηση, τους θεούς και τη δημιουργία της πραγματικότητας, όμως θα ξέφευγαν από το πλαίσιο του παρατηρήσιμου και του επιστητού. Ο αναγνώστης, ωστόσο, μπορεί -και τον παροτρύνω- να ξεφύγει όσο θέλει με τις ιδέες αυτές. Και είθε μια μέρα όλοι να ξεφύγουμε από λόγους και νόμους που μας καθηλώνουν σε ανεπιθύμητες πραγματικότητες.

Η μόδα, η ομοιομορφία και η ελευθερία βούλησης

Η ΜΟΔΑ, Η ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑ 

ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΒΟΥΛΗΣΗΣ

Έτσι το έφεραν οι συγκυρίες κάποτε, που έφτιαχνα το δημιουργικό για ένα περιοδικό μόδας. Το θέμα μού δημιουργούσε μια ενόχληση, την πηγή της οποίας δεν μπορούσα αρχικά να εντοπίσω. Το δημιουργικό δεν ήταν στ' αλήθεια "δημιουργικό". Το στήσιμο, για να είναι "μοντέρνο", έπρεπε να μοιάζει με το στήσιμο των άλλων περιοδικών, ξεφεύγοντας σε λίγα μόνο σημεία, που κι αυτά όφειλαν να ξεφεύγουν μόνο με τον αποδεκτό τρόπο. Τότε αναρωτήθηκα για πρώτη φορά ποια είναι η φιλοσοφία της μόδας. Γιατί υπάρχει; 

Φαίνεται πως η μόδα είναι κανόνες αισθητικής, χαρακτηριστικοί για μια χρονική περίοδο και έναν τόπο. Κανόνες γι' αυτό που πρέπει να μας αρέσει, κι αν στην αρχή δε μας αρέσει, με τον καιρό το συνηθίζουμε. Εκπαιδευόμαστε να μας αρέσει. Και τελικά αποφασίζουμε ότι μάς αρέσει και το "θέλουμε"...

Κρυφός στόχος κάθε "μόδας" είναι η ομοιομορφία. Μικρές ελευθερίες έκφρασης δημιουργούν την ψευδαίσθηση της ελευθερίας βούλησης στην προσωπική μας αισθητική. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να αρέσουν σε όλους παρόμοια πράγματα; Επειδή είναι "ωραιότερα"; Θα σας φαινόταν ωραίος ένας άνδρας με φούστα; Κι όμως, πριν λίγες χιλιετίες δε θα είχατε την ίδια "άποψη"... 

Μ΄ αυτό δε θέλω να πω ότι δεν υπάρχει "αντικειμενικά ωραίο" ή "αντικειμενικά ορθό", όχι επειδή απαραίτητα υπάρχει, αλλά επειδή θα ήταν το θέμα μιας άλλης συζήτησης. Φαίνεται όμως ότι ο άνθρωπος είναι τελικά πολύ πρόθυμος να παραχωρήσει την προσωπική του άποψη, αντίληψη ή γνώση για κάτι, και να την αντικαταστήσει με τις απόψεις και τις αντιλήψεις που είναι ευρύτερα αποδεκτές και συμφωνημένες. 

Χρησιμοποίησα το παράδειγμα της μόδας, γιατί φαίνεται πως η ζωή μας γενικότερα βασίζεται στην εκπαίδευσή μας πάνω στις ίδιες αρχές ομοιομορφίας, συμβατικότητας, συμφωνίας, αποδοχής. 

Έχουμε εκπαιδευτεί να βολευόμαστε με μικρές ελευθερίες έκφρασης. Μήπως και ο τρόπος ζωής μας, συνολικά, δεν είναι θέμα "μόδας"; Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, που μιλάμε, που συμπεριφερόμαστε. Μιας μόδας που καταπιέζει ασφυκτικά τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τη μοναδικότητα καθενός από εμάς. 

Πόσο εύκολο είναι να μιλάμε για "ελεύθερη βούληση" σ' ένα τέτοιο πλαίσιο; Η ελεύθερη βούληση είναι κάτι πολύ απλό - είναι η δική σου βούληση. Δεν είναι η βούληση του συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος, της θρησκείας ή της κοινωνίας στην οποία έτυχε να γεννηθείς. Δεν είναι η βούληση που υπαγορεύεται από την κοινωνική ή σχολική εκπαίδευση ή τα μέσα ενημέρωσης. Η ελεύθερη βούληση είναι μακριά από κλισέ και νόρμες, μακριά από αυτό που κάποιος ή κάποιοι άλλοι θεωρούν σωστό ή φυσιολογικό ή αποδεκτό. Και γι' αυτό το λόγο, δεν είναι δεδομένη. 

Το λάθος ξεκινά από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Ένα παιδί γεννιέται με την έμφυτη παρόρμηση να ορίζει τη ζωή του. Στην πορεία μαθαίνει ότι δεν επιτρέπεται... χρειάζεται άδεια για οτιδήποτε σχεδόν. Μαθαίνει πως η ζωή είναι όρια και κανόνες - μια μακριά σειρά από "πρέπει" και "δεν πρέπει". 

Στην αρχή δυσανασχετεί, αλλά με τον καιρό γίνεται "υπεύθυνος" - προσαρμόζεται, υιοθετεί αυτά τα "πρέπει" ως δικά του. Κι έτσι ζει με τη "βούλησή" του μια ζωή που περιέχει ελάχιστη από τη δική του βούληση. Υπευθυνότητα σημαίνει να φέρεις εσύ την ευθύνη για τις επιλογές και τις πράξεις σου, και όχι κάποιος άλλος. Σημαίνει να έχεις αποφασίσει ΕΣΥ γι' αυτές - αφού πρώτα ξεθάψεις, μέσα από μια χαώδη στοίβα κάθε είδους επιρροής, ποια είναι η δική σου βούληση... Και αυτός είναι ο διαστρεβλωμένος ορισμός της υπευθυνότητας: "Ηθελημένη συμμόρφωση με την ομοιομορφία". Τρανταχτό παράδειγμα οι "υπεύθυνοι" πολιτικοί των ημερών μας. Ή η "καλή νοικοκυρά", σ' ένα άλλο, πιο αθώο επίπεδο. 

Κι έτσι έχουμε το φαινόμενο των "ομοιόμορφων ανθρώπων". Ανθρώπων που έχουν πάψει να αναρωτιούνται ποια είναι η δική τους βούληση. Που δεν υποψιάζονται καν ότι οι αποφάσεις τους, ο τρόπος ζωής τους, ακόμη και η συμπεριφορά τους, κατά το μεγαλύτερο μέρος δεν τους ανήκουν. Όπως και οι απόψεις και οι πεποιθήσεις που τόσο σθεναρά υπερασπίζονται και αγωνίζονται να μεταδώσουν στα παιδιά τους. 

Οι μικρές μας ελευθερίες μοιάζουν να είναι η μόνη διέξοδος από τον κλοιό της ομοιομορφίας. Κι όμως, δυνατότητα επιλογής υπάρχει. Μπορεί να ακούγεται σκληρό, όμως δεν υπάρχει στ' αλήθεια "έλλειψη επιλογής" - αυτή είναι μόνο μια δικαιολογία για την υποταγή στη βούληση άλλων. Η αντίδραση του περιβάλλοντος δεν είναι τόσο καταπιεστική στις μέρες μας... Κανείς δεν κινδυνεύει να καεί στην πυρά επειδή είναι ο εαυτός του. Ο μόνος κίνδυνος, ανάλογα με τη σοβαρότητα του θέματος κάθε φορά, είναι να χαρακτηριστείς περίεργος, εγωιστής ή ακοινώνητος. Ίσως σε βρουν αντιπαθή. Το πολύ πολύ να σε μισήσουν. Κι επίσης, θα χρειαστεί να υπομείνεις τις προσπάθειες των πιο "καλοπροαίρετων" να σε επαναφέρουν στην τάξη - πίσω στο κοπάδι από το οποίο ξεστράτισες. Μικρό το τίμημα σε σχέση με το δυνητικό όφελος...